بندناف، کانال ارتباطی مادر و جنین است
در دوران جنینی بند ناف ارتباط خونی بین بدن مادر و بدن جنین را برقرار می‌کند و از طریق این ارتباط، مواد غذایی به بدن جنین رسیده و دفع مواد زائد صورت می‌گیرد. اما پس از تولد، بند ناف قطع می‌گردد. بقایای بند ناف بر جای مانده، تا 21 روز پس از تولد خود به خود خواهد افتاد و اصلا نباید آن را دستکاری کرد.
از آنجا که این کانال ارتباطی از رگ‌های خونی تشکیل شده است، با قطع آن در روزهای اول، ممکن است یک تا دو قطره خون از محل بند ناف خارج گردد که این امر طبیعی است، اما خونریزی بیش از این مقدار و به صورت مکرر باید حتما مورد بررسی قرار گیرد.
این کانال ارتباطی در روزهای اول تولد راه مناسبی جهت انتقال عفونت به بدن نوزاد است. عفونت بند ناف، خود را به صورت قرمزی در محل بند ناف نشان می‌دهد، حتی ممکن است این قسمت دچار سفتی یا خروج چرک شود. در این موارد حتما باید با پزشک مشورت کرد. برای کاهش خطر عفونت، بند ناف را خشک نگه دارید و از پوشاندن بند ناف خودداری کنید. در این شرایط نباید بند ناف را در پوشک قرار داد، زیرا پوشاندن بند ناف موجب مرطوب ماندن آن و تماس ادرارو مدفوع با بند ناف و بالا رفتن خطر عفونت می‌گردد.
تغییر مزاج نوزاد را نادیده نگیرید
بهترین زمان تغذیه نوزاد همان نیم ساعت نخست تولد است. امروزه پزشکان سفارش می‌کنند که نوزاد از بدو تولد در اطاق مادر نگهداری شود. دفعات شیردهی نیز با توجه به تقاضای نوزاد صورت می‌گیرد و شیردهی در شب نیز باید انجام شود که این مساله سبب افزایش شیر مادر نیز می‌شود. افزایش شیر مادر وابسته به افزایش مکیدن نوزاد است و اگر شیرخشک،پستانک ، شیشه و غیره به نوزاد بدهیم، مکیدن سینه مادر توسط نوزاد ضعیف‌تر شده، لذا ترشح شیر نیز کم می‌شود.
نوزادان در ابتدای تولد معمولا دچار استفراغ می‌شوند. این استفراغ چنانچه با کاهش وزن همراه نباشد با گذشت زمان برطرف می‌شود، اما استفراغی که با درد شکمی، سردرد، تب یا اسهال همراه باشد و مکرر اتفاق بیفتد می‌تواند نشانه مهمی باشد، اما از نکات مهم آن است که در هنگام استفراغ از دادن دارو به نوزاد باید خودداری کرد.
مساله مهم دیگری که معمولا در مادران ایجاد نگرانی می‌کند اسهال نوزاد است و غالبا والدین با ترس از اسهال نوزاد روبه‌رو هستند.
نوزاد در روزهای اول پس از تولد مدفوع تیره و چسبناک دارد. در روزهای بعدی با خوردن شیر مادر مدفوع به رنگ زرد گاهی مایل به سبز می‌شود، اما در کودکانی که شیر خشک می‌خورند مدفوع سفت‌تر و قهوه‌ای‌تر خواهد بود. اسهال به صورت تغییر در دفعات دفع و قوام خود را نشان می‌دهد.
عدم استفاده از بطری شیر و پستانک در جلوگیری از وقوع اسهال موثر است. رعایت اصول بهداشتی و شستن دست‌ها نیز می‌تواند بروز اسهال را کاهش دهد. چنانچه اسهال یا استفراغ نوزاد با خوب شیر نخوردن و کاهش حجم ادرار همراه باشد یا خون در مدفوع نوزاد دیده شود، باید مورد بررسی قرار گیرد، اما در صورت بروز اسهال به هیچ عنوان شیر مادر نباید قطع گردد و دفعات شیر دادن باید افزایش یابد و باید از محلول ORS تحت نظر پزشک استفاده کرد.
دکتر محبوبه محمدزاده
