البته فهمیدن اینکه آیا استخوان شکسته است یا نه، ممکن است برای شما دشوار باشد، اما برخی از نشانه‌های شکستن استخوان عبارتند از:
- صدای شکستن
- کبودی شدید
- ورم
- حساسیت شدید نسبت به لمس
- درد شدید، خصوصا در صورتی که فقط در یک منطقه باشد
- کوفتگی
- افزایش درد در صورت حرکت
- عدم توانایی یا تمایل برای استفاده از این عضو (اما اگر کودک می‌تواند عضو یا انگشتش را حرکت بدهد، بدین معنا نیست که آن استخوان قطعاً سالم است)
- در صورتی که عضو یا مفصل، کج، خم یا خارج از جای طبیعی خود به نظر برسد.
اگر کودک شما فقط اندکی ورم داشته و هیچ‌کدام از سایر نشانه‌های شکستگی استخوان را ندارد، می‌توانید روی جراحت را یخ بگذارید و صبر کنید تا مشخص شود آیا جراحت بهتر می‌شود یا نه. اگر جراحت بهتر نشد یا حتی بدتر شد، بایستی او را برای معاینه به نزد پزشک ببرید. البته اگر اطمینان ندارید، بهتر است جانب احتیاط را نگه داشته و کودک خود را برای معاینه نزد پزشک متخصص ارتوپد ببرید.
شکستگی چیست؟
این واژه برای شکستگی‌ها (در هر اندازه‌ای) به کار می‌رود. چند واژه دیگر که ممکن است در این زمینه بشنوید، عبارتند از:
- Greenstick Fracture: یا شکستگی از نوع ترکه سبز که در آن یک طرف از استخوان خم می‌شود یا می‌شکند. این وضعیت در وسط استخوان‌های بلند اتفاق می‌افتد، مثلا در بازوها یا پاها.
- Torus Fracture: یک طرف از استخوان روی خودش خم می‌شود، اما مشکلی برای طرف دیگر ایجاد نمی‌شود. در این حالت، استخوان در واقع نشکسته است بلکه ضعیف شده است. (اکثر شکستگی‌ها در کودکان، از نوع Greenstick یا Torus هستند)
- شکستگی کامل (Complete Fracture): استخوان به طور کامل می‌شکند.
- شکستگی بدون جابجاشدگی (Non-displaced Fracture): استخوان به طور کامل می‌شکند اما دو تکه استخوان در جای خود و در امتداد یکدیگر باقی می‌مانند.
- شکستگی همراه با جابجاشدگی (Displaced Fracture): انتهای استخوان‌ها (در محل شکستگی) جدا می‌شوند و دیگر در امتداد یکدیگر قرار ندارند.
- شکستگی بسته (Closed Fracture): پوست روی استخوان شکسته‌شده سالم مانده است.
- شکستگی باز یا مرکب (Open or Compound Fracture): استخوان شکسته از زیر پوست بیرون می‌زند.
- مو برداشتن (Stress or Hairline Fracture): به حالتی گفته می‌شود که بواسطه فشار مکرر بر روی استخوان، در آن ترک ایجاد شود.
آیا باید با اورژانس تماس بگیرم؟
اگر جراحتی به گردن، پشت، لگن یا جمجمه کودکتان وارد شده است، با اورژانس تماس بگیرید. سعی نکنید کودک را حرکت دهید.
اگر کودک شما تصادفی داشته که موجب شده است یک استخوان شکسته پوستش را پاره کند و شکستگی باز اتفاق افتاد است، با اورژانس تماس بگیرید یا او را با حداقل حرکت در عضو مجروح به اورژانس بیمارستان برسانید. یک شکستگی باز خطرناک‌ترین نوع شکستگی است، زیرا خطر خونریزی و عفونت وجود دارد. اگر کودک شما به شکستگی باز دچار شده، به محل جراحت دست نزنید یا آن را فوت نکنید. می‌توانید محل جراحت را با گاز استریل بپوشانید تا زمانی که مراقبت‌های اورژانس به سراغ او بیاید.
همچنین اگر جراحت‌های واضح در سینه یا شکم دارد یا اگر هر کدام از نشانه‌های زیر را از خود بروز داده است، سریعا با اورژانس تماس گرفته یا او را به اورژانس برسانید:
- ضربان ضعیف، تند یا نامنظم نبض
- پوست سرد یا آبی‌رنگ
- تنفس سریع و سطحی
- گیجی یا بیهوشی
- مشاهده خون در سرفه یا استفراغ خونی
اگر کودک شما شکستگی‌ای دارد که خطرناک نیست، با متخصص اطفال تماس بگیرید. او احتمالا از شما می‌خواهد که کودک را به مطب او ببرید یا شما را به یک اورژانس (و احتمالا رادیولوژی) راهنمایی می‌کند.
در همین حال، تا جایی که می‌توانید سعی کنید کودکتان را آرام کنید. هرگز سعی نکنید استخوان شکسته را صاف کرده یا وضعیت آن را تغییر دهید. در صورتی که می‌توانید، بهتر است از حرکت عضو و کودک جلوگیری کنید تا مبادا بواسطه حرکت، آسیب تشدید شود.
البته اگر تلاش برای بیحرکت کردنِ ناحیه آسیب‌دیده منجر بدان می‌شود که کودک مضطرب شده و بیشتر حرکت کند، نگران نباشید؛ فقط او را به اورژانس برسانید. پیش از رفتن، هیچ خوردنی یا نوشیدنی به کودک ندهید زیرا اگر او به جراحی احتیاج داشته باشد، پزشکان باید صبر کنند تا معده اش خالی شود و سپس داروی بیهوشی را به او تزریق نمایند.
اگر نتوانم فورا کمک پزشکی خبر کنم، چه کار باید بکنم (مانند دور بودن تا نزدیک‌ترین بیمارستان)؟
اگر جعبه کمک‌های اولیه با خود دارید، مسکن‌های معمولی کودکان (مانند استامینوفن یا ایبوپروفن) می‌توانند به کاهش درد کمک کنند. برای تسکین موقتی درد علاوه بر مصرف دارو، می توانید از روش زیر استفاده کنید:
– یخ موجب کاهش درد و تورم می‌شود. اگر کیسه یخ ندارید، مقداری یخ را در پارچه یا پلاستیک بپوشانید و آنها را با چکش یا کوبیدن روی یک چیز سخت (مثل یک دیوار سیمانی یا آجری) خرد کنید. یا می توانید از نخودفرنگی یا باقلای یخزده استفاده کنید. هر بار کیسه یخ را به مدت 20 دقیقه در نزدیکی محل جراحت نگه دارید.
– باند پیچی یا فشار ملایم به ناحیه آسیب دیده نیز ورم را کاهش می‌دهد. پس از اینکه محل جراحت را با یخ خنک کردید، یک باند کِشی یا پارچه‌ای را دور عضو مجروح بپیچید. باند باید محکم، اما نه بیش از حد سفت، بسته شود: باید بتوانید یک انگشت خود را بین باند و پوست فرو کنید. دائما سفتی باند را بررسی کنید (اگر تورم این ناحیه ادامه پیدا کند، باندپیچی ممکن است دردناک شود).
– بالاتر قرار دادن عضو مجروح نیز درد و تورم را کاهش می‌دهد. اگر می‌توانید، کودک خود را در حالت درازکش و بیحرکت قرار دهید، و یک بالش زیر عضو آسیب‌دیده بگذارید، به صورتی که این عضو حدودا 15 سانتی‌متر بالاتر از قلبش قرار گیرد.
– بیحرکت کردن عضو با استفاده از یک تکیه گاه مناسب هم به کاهش درد کمک می‌کند. باز هم کافی است که کودک را آتل‌بندی کنید، البته اگر موجب نمی‌شود که کودک برای مقاومت در برابر کار شما بیشتر پیچ و تاب بخورد و البته اگر واقعا نمی‌توانید او را به اورژانس برسانید. یک چیزی پیدا کنید که بتوانید به عنوان آتل مورد استفاده قرار دهید: یک شیء محکم و صاف که بتواند تکیه‌گاه باشد مانند یک خط‌کش، لوله داخلی دستمال کاغذی لوله ای یا مجله یا کتاب لوله‌شده. سعی کنید چیزی پیدا کنید که اندکی بزرگتر از استخوان و مفصلی باشد که می‌خواهید آتل‌بندی کنید. یک پوشک یا پارچه نرم دور آن ببندید تا به پوست آسیب نرسد، سپس از نوارهای پارچه‌ای، بند کفش، دستمال یا کراوات برای نگه داشتن آن در کنار عضو استفاده نموده و آن را به مفصل‌های بالا و پایین جراحت ببندید.
نکاتی در مورد آتل‌های مرسوم:
- برای آتل‌بندی پا، یک تخته را در قسمت بیرونی پا (از کفل تا پاشنه) قرار دهید. یک تخته دیگر نیز در داخل پا (از کشاله ران تا پاشنه) قرار دهید. سطح داخلی تخته‌ها را که در تماس با پوست است با پارچه یا پوشک بپوشانید تا از پای کودک محافظت شود. سپس با استفاده از نوارهای پارچه‌ای، تخته‌ها را در محل کشاله ران، ران، زانو و قوزک پا به یکدیگر ببندید یا با لوله کردن یک پتو و قرار دادن آن بین دو پای کودک، یک آتل درست کنید. سپس پاها را در محل کشاله ران، ران، زانو و قوزک پا، به یکدیگر ببندید.
- اگر مشکوک به شکسته شدن بازو، دنده یا ترقوه هستید، بازوی طرف آسیب‌دیده را در یک بند حمایل (از جنس پارچه یا دستمال) قرار داده و آن را دور شانه طرف دیگر بیندازید.
- برای انگشت شکسته، یک تکه دستمال یا پارچه را بین انگشت آسیب‌دیده و یکی از انگشتان سالم قرار داده و دو انگشت را به هم ببندید.
آیا شکستگی استخوان‌های بچه‌ها، سریع‌تر از استخوان‌های شکسته در افراد بزرگسال ترمیم می‌شوند؟
بله. در واقع استخوان شکسته کودک معمولا اگر فقط در یک قالب مناسب و بیحرکت قرار گیرد به خوبی بهبود خواهد یافت، در حالی که افراد بزرگسال غالبا برای ترمیم آن منطقه به جراحی نیاز دارند.
البته اگر شکستگی استخوان کودک در محل صفحه رشد استخوان قرار داشته باشند (جایی که سلول‌های جدید استخوانی تولید می‌شوند)، ممکن است مشکلات درازمدت رشدی ایجاد نمایند. در اینصورت پزشک از شما خواهد خواست که این منطقه را برای مدت یک سال یا بیشتر مورد نظارت قرار دهد، تا مطمئن شود که روند بهبود به خوبی طی می‌شود.
بهترین راه برای جلوگیری از شکستن استخوان‌ها چیست؟
باید مطمئن شوید که خانه شما کاملا ایمن است. همچنین باید از یک صندلی ماشین ایمن که به درستی نصب شده است استفاده کنید. هنگامی که کودک به دوچرخه‌سواری، اسکیت یا اسکی می‌پردازد نیز مطمئن شوید که لباس‌ها و تجهیزات ایمنی و محافظتی لازم را پوشیده است.