بچه ها در 18 ماهگی تا 3 سالگی هویت کسب می‌کنند یعنی به نحوی خود را می‌یابند و خواسته‌هایشان خودنمایی می‌کند. تا قبل از این سن، کودک تنها نیازهای فیزیولوژیک دارد اما بعد از 18 ماهگی، خواسته‌های فردی پیدا می‌کند یعنی اسم خود را می‌شناسد و می‌داند مثلا این توپ مال اوست.
کودکی که در این سن است، می‌خواهد وسایل اطراف مال او باشد و سر این مساله با سایرین دعوا می‌کند. جیغ‌زدن یعنی کودک سعی می‌کند با این رفتار به خواسته خود برسد. بعد از3 سالگی این وضعیت باید فروکش کند اما به دلیل رفتارهای نادرست والدین و برخوردهای اشتباهشان با جیغ کودک نه‌تنها فروکش نمی‌کند بلکه شدت می‌یابد.
«به نظر می رسد جیغ زدن و نق نق کردن یک پدیده طبیعی برای اعتراض کردن کودکان زیر ۲ سال به همراه چند کلمه نامفهوم باشد. اما در سنین بالاتر، این درست شبیه به چیزی مابین گریستن و شکایت کردن است.»
برخورد با بچه های ۵/۱ تا ۲ ساله
خواسته های کودک و جیغ زدن های او در یک مقطع تا حدودی منطقی است و والدین نباید واکنش شدیدی از خود نشان دهند و باید بپذیرند جیغ زدن در این سن جزئی از روند تکامل فرزندشان است. توصیه ما این است که والدین کودکان ۲ ساله به جیغ کودک بی تفاوت باشند. نباید کاری کرد که جیغ زدن تبدیل به نوعی بازی برای کودک با بزرگ ترها شود. نباید کودک را با کارهایی که در بالا به آن اشاره شد به نحوی تشویق به جیغ زدن کرد. اگر در خانه کودک جیغ می زند بی تفاوت باشید اما در مهمانی ها بهتر است از قبل مسایل را پیش بینی کنید و قبل از آنکه کودک بخواهد با جیغ به خواسته ای برسد آن را انجام دهید تا موقعیت جیغ زدن برای او فراهم نشود. درواقع باید کودک را مدیریت کرد.
برخورد با بچه های بالای ۳ سال
بعد از ۳ سال که کودک رشد عقلانی پیدا می کند، در حدی که مفاهیم را متوجه می شود و می تواند حرف بزند باید در روند رفتاردرمانی با او برخورد مناسبی شود تا این حرکت زشت را کنار بگذارد. در این سن بهتر است با یک متخصص روان پزشک کودک و نوجوان مشورت کنید.
“دانیل آرونزون“ ، متخصص اطفال و معاون بخش پزشکی یکی از مراکز در نیویورک، مقایسه ای انجام داده است: اگر به بازی کودکی با پازل های مکعبی اش دقت کرده باشید، مشاهده می کنید که چگونه او یاد می گیرد که اگر مکعب اصلی را بچرخاند، شکل یک حیوان درست می شود. جیغ زدن نیز شباهت زیادی به این کار دارد. کودکتان به واکنش های شما در مورد صداهایی که از خود درمی آورد، دقت می کند و متوجه می شود که کدام از آنها بیشترین اثر را روی شما می گذارد.» به عبارت دیگر، جای تعجب نیست که ناله های فرزندتان را که دارای یک شیوه خاصی است ، همیشه در گوش و یا زیر پوستتان احساس کنید.
مشکل چیست؟
کار سختی است که هنگام مواجه شدن با جیغ کودک عصبانی نشوید، ولی باید بدانید که عکس العمل شدید نشان دادن ممکن است که فرزندتان را برای ادامه دادن به این کار به مدت طولانی تر و با صدای بلندتر تشویق کند.
معمولاً او از عصبانیت شما، متوجه می شود که این کار بهترین روش برای جلب نظر شما به خودش است و حتی گاهی اوقات کودکان ۲ تا ۳ ساله در انجام این کار مُصّر می شوند.به جای از پای درآمدن و خسته شدن، سعی کنید که تشخیص دهید علل واقعی این کار چیست. برخی دلایلی که باعث جیغ زدن کودکان می شوند عبارتند از:
- · ناتوانی در بیان خواسته ها : در مواقعی که فرزندتان در بیان بعضی از کلمات احساس عجز و ناتوانی می کند
- · حسادت: ممکن است کودکتان هنگامی که شما با تلفن صحبت می کنید، شروع به جیغ زدن کند، چون او احساس می کند که دیگر به او توجهی ندارید.
- گرسنگی، خستگی یا کسالت و بیماری: بعضی اوقات ممکن است فرزندتان نسبت به چیزی احساس خوبی نداشته باشد و حتی شاید بدترین چیز برای او باشد. گاهی اوقات با وجود این که او سوار یک اسب آهنی است که تکان تکان می خورد، مدام فریاد می کشد. در این مواقع بهترین کار، دادن تنقلات و یا یک چرت خوابیدن از همه چیز برای او مناسب تر است.
راه حل های مناسب
1. به خواسته‌های کودک توجه کنید: اگر چه همیشه برای شما ممکن نیست که به خواسته کودکتان توجه کنید اما تا می‌توانید این کار را در اولویت قرار دهید.قبل از این که منزل را ترک کنید و کودک خود را بیرون ببرید، مطمئن شوید که فرزندتان به اندازه کافی استراحت کرده و خواب کافی داشته. غذایش را به اندازه‌ای که در بیرون از منزل گرسنه نشود، خورده و جایش تمیز است. بهتر است مقداری خوراکی و آب همراه داشته باشید که اگر در هنگام خرید و یا هر جای دیگر کودک گرسنه و تشنه شد، نیاز او را فوری برطرف کنید و مانع ناراحتی او شوید. حتما شما هم به کودک خسته، گرسنه و تشنه تان حق می‌دهید که برای رسیدن به آرامش جیغ و داد کند. حتی خود شما هم در هنگام گرسنگی و تشنگی حال گردش در یک فروشگاه بزرگ را ندارید، چه برسد به کودک نوپای شما!
2. به جاهای شلوغ بروید : شما که بهتر کودکتان را می‌شناسید و می‌دانید او اهل این نیست که آرام بر روی صندلی بنشیند و شامش را بخورد، پس بهتر است به جای جاهای آرام، رسمی و غیر صمیمی به مکانهایی برای گردش بروید که خیلی دوستانه و خودمانی باشد و فضای بازی برای ورجه ورجه‌ها و دادو فریادهای کودک هیجان زده شما داشته باشد. شاید بهتر باشد به جای یک رستوران رسمی برای پیک نیک به یک پارک با فضای مسطح بروید تا فرزندتان بتواند بدون نیاز به جیغ و داد، انرژی اش را به راحتی خالی کند. این طوری حتی اگر کودکتان بلند داد بزند و خواسته‌هایش را با فریاد بیان کند، شما از خجالت سرخ نخواهید شد و مدام او را دعوا نخواهید کرد.
3. از او مودبانه خواهش کنید آرام حرف بزند : اگر کودکتان ازشدت خوشحالی و هیجان جیغ می‌زند، سعی کنید با متهم کردن، دعواکردن و دستوردادن حال خوش او را خراب نکنید. اما می‌توانید با آرامش و مودبانه از او خواهش کنید که با صدای آرام که مناسب داخل خانه است صحبت کند و بهتر است با آهسته صحبت کردن به او نشان دهید که برای شنیدن صدای شما هم که شده لازم است آرامتر باشد. برای این منظور می‌توانید احساس ناراحتی ناشی از شنیدن سرو صدارا که برای شما و یا همسایه ایجاد می‌شود، به او یاد آوری کنید. البته تمام این کارها باید با آرامش باشد و نه داد زدن!
4. بازی بسازید : وقتی که امکانش هست به کودک اجازه دهید صدای بلند خود را بشنود. با او بازی کنید. به او بگویید« بیا با هم تا بلندترین حدی که می‌توانیم جیغ بزنیم. »بعد از او بخواهید زمزمه کردن را هم تجربه کند.« حالا وقت این است که ببینیم چه کسی می‌تواند آرامتر صحبت کند.» می‌توانید این بازی را با حرکات دیگر همراه کنید مثلا موقع داد زدن دستتان را روی گوشتان بگذارید و بالا و پایین بپرید. اگر در میان جمع بودید و می‌خواهید سرو صدای کمتری بشنوید می‌توانید به او بگویید:« اوه تو مانند شیر می‌غری! ببینم می‌تونی مثل بچه گربه آرامتر باشی.»
5. احساس او را درک کنید : اگر کودک تان برای جلب توجه شما و رفع یک مشکل جدی جیغ و داد می‌کند، سعی کنید بفهمید علت ناراحتی او چیست و سعی کنید آنرا برطرف کنید. آیا محیطی که در آن قرار دارید ( مثلا یک فروشگاه بزرگ و یا مهمانی پر جمعیت) او را خسته کرده، بنابر این لازم است سریع آن محل را ترک کنید و از این به بعد از مغازه‌های خلوت‌تر و کم ازدحام‌تر خرید کنید.
تا او کم کم به شلوغی و جمعیت محیط عادت کند. شاید هم گرسنه و تشنه شده و لازم است کمی بیسکویت و یا آب به او بدهید تا دیگر جیغ نزند. اگر هم فکر می‌کنید کمی خسته شده با آرامش به او نشان دهید که احساس او را درک می‌کنید. به او بگویید می‌دانم که دلت می‌خواهد زود به خانه برویم اما باید چند دقیقه دیگر هم صبر کنی تا خریدمان تمام شود. دیگر چیزی نمانده. همین حرف آرامش بخش می‌تواند او را آرام کرده و در ضمن به ا و یاد بدهد که چطور باید هنگام خستگی و سختی احساسات خود را کنترل کند.
6. به خواسته‌های نابجا توجه نکنید : اگر کودکتان جیغ و داد می‌کند تا برایش یک اسباب بازی، کیک یا شکلات بخرید؛ تا زمانی که جیغ و داد می‌زند آن را به او ندهید. این کار تنها باعث می‌شود که او همیشه برای رسیدن به خواسته اش روش جیغ و داد را برگزیند. می‌توانید به او وعده بدهید که اگر در طول خرید آرام باشد، در منزل کیک دلخواهش را به او خواهید داد و یا به او اجازه خواهید دادکه یک خرید کوچک هم به دلخواه خودش داشته باشد. یادتان باشد اگر کیک را به محض آرام شدن به او بدهید فراموش خواهد کرد که برای به دست آوردنش چه کرده و آنوقت دوباره جیغ و داد دوباره را برای یک خواسته دیگر از سر می‌گیرد.
7. سرش را گرم کنید : اگر کودکتان حوصله اش سر رفته و جیغ و داد می‌کند، بهتر است با یک سرگرمی و درگیر کردن او در یک فعالیت تازه سرش را طوری گرم کنید که به او خوش بگذرد.
می‌توانید هنگام بیرون رفتن و خرید با او بازی کنید. مثلا مادر یک کودک 15 ماهه متوجه شده وقتی کودکش سرگرم بازی می‌شود آرام است. او برای اینکه فرزندش هنگام خرید حوصله اش سر نرود با او یک ریز حرف می‌زند و تمام کارهایش را برای او توضیح می‌دهد.
از او می‌خواهد در برداشتن بعضی از وسایل مورد نیازش از قفسه‌های فروشگاه کمکش کند.با او آواز می‌خواند و درباره اتفاقات و کسانی که در دور و برشان هستند با کودک صحبت می‌کند و خلاصه نمی‌گذارد که خرید طولانی او را خسته کند.
8. اسباب بازی مورد علاقه اش را بیاورید : بعضی از کودکان دوست دارند یک یا چند اسباب بازی خود را همراه خود ببرند و این کار به آنها آرامش می‌دهد. البته یادتان باشد قبل از اینکه کودک شروع به جیغ و داد کند اسباب بازی او را بدهید. اگر صبر کنید گریه کند و سپس یک کیک یا عروسک در دستش بگذارید بدون اینکه بخواهید به او این پیام را داده‌اید که برای به دست آوردن آنچه می‌خواهد باید جیغ بزند و صدایش را بلند کند.
می‌توانید یک اسباب بازی کودک را در داخل ماشین یا کیف کودک بگذارید که مخصوص بیرون از منزل باشد تا برای کودک جذابیت کافی داشته باشد.
9. گاهی چشم پوشی کنید : سخت‌ترین کار برای بعضی از والدین کنار آمدن با کودکانی است که در میان جمع و در خیابان جیغ و داد می‌کنند و آبروی آنها را می‌برند. اما بهتر است نگران نگاه‌های دیگران نباشید. بالاخره همه روزی طعم پدرو مادر شدن را می‌چشند و خواهند فهمید که جیغ زدن هم یکی از رفتارهای کودکانه است که در مراحلی از رشد و تکامل کودک اتفاق می‌افتد. بنابر این خجالت نکشید که فرزندتان در جلوی دیگران و در یک محیط پر سرو صداجیغ بزند. شما تنها نیستید. بگذارید آنها به شما خیره نگاه کنند تا زمانی که فرزندشان در خیابان جیغ بزند. آنوقت آنها هم خواهند فهمید که برای رهایی از این عادت کودک لازم است گاهی از جیغ زدنش هم چشم پوشی کنید. اما اگر کودک شما در یک محیط آرام مانند مجلس عزا و یا بیمارستان شروع به جیغ زدن کرد، چشم پوشی جایز نیست و لازم است که فورا او را از محیط خارج کنید تا بیشتر از این شرمنده نشوید.